Percaya kana mistik pikeun sawaréh urang Indonesia hususna urang Sunda mah lir ibarat percaya ka diri sorangan, éstuning geus jadi kulit jadi daging téh boa lain bobohongan, teu kitu kumaha lantaran geus aya ti puhuna kénéh, nyaéta tina animisme jeung dinamisme téa, nu geus ngakar jadi kapercayaan para karuhun urang. Béh dieu hal-hal nu sifatna mistik téh sacara fungsi jadi ngagésér, nu asalna pikeun kabutuhan réliji/sacral - spiritual jadi ritual - sérémonial, contona larung saji di Palabuan Ratu nu asalna pituin upacara jang nu goib (nyuguh Loro Kidul) kapan ayeuna mah geus leuwih kana aspek sérémonial jang narik Turis, atawa gagaman keris misalna, kapan jaman baheula mah keris téh dijieun jimat, dikukusan dimandian ngala tuahna, ari ayeuna geuning jadi bahan pajangan di imah-imah gedong (pikeun élemén éstétis). Tapi kukituna teu kabéh jalma ingkar tina mistik, malah lain ngan ukur golongan biasa baé tapi kaom intelék jebolan paguron luhur nu cenah geus dibekelan ku élmu logika o